Kleine Modelbaanserie 5: Modelspoorwegen goed ontworpen

Voorwoord
Rond 150 jaar oud zijn onze goede spoorwegen inmiddels geworden, geen moment verloren ze gedurende die tijd hun fascinerend karakter voor de wereld er omheen. Met Stephensons Rocket werd in 1825 in Engeland op het traject Stockton-Darlington het spoorwegtijdperk ingeluid. In Duitsland was het in 1835 de Adler, die met de adembenemende snelheid van 12 km/h tussen Neurenberg en Fürth heen en weer reed en tijdgenoten in verbazing bracht. (Zoals bekend mag worden verondersteld reed in ons land de eerste trein in 1839 tussen Amsterdam en Haarlem. Vert.) Ook het zich bezighouden met spoorwegen „in het klein" is al heel oud, reeds uit de vorige eeuw zijn ons „modellen" van locomotieven en wagens bekend, die evenwel - in tegenstelling tot huidige modellen - niet erg leken op voorbeelden in het groot.
Rond de eerste wereldoorlog waren er reeds duidelijke verschillen te zien tussen echt speelgoed en de modelbaan in de huidige zin. De modellen verschenen steeds meer op schaal en uit het railovaal onder de kerstboom groeide het sporenplan naar het grote voorbeeld. Reeds in 1924 verscheen in Engeland een eerste modelbaan-handboek, dat onder de titel „Model-Railways" lonkte naar de volwassen vrienden van de kleine spoorweg. Het bevatte naast sporenplannen voor tuin- en kamerbanen ook reeds een opsomming van de belangrijkste „regels", die bij het opzetten van een modelspoorweg van belang zijn. De kleinste spoorbreedte was die van schaal 0, die juist nu weer tot een nieuw leven komt. Daarnaast was ook „spoor I“ zeer verbreid (welke schaal ook nu weer opleeft. Vert.).
Steeds volmaakter zijn in de laatste 50 jaar de producten van de modelspoorwegindustrie geworden, vandaag de dag is er qua schaal en qua afwerking nauwelijks nog een verschil te zien tussen speelgoed en modelspoorweg, slechts in de uiteindelijke aanleg is het verschil te zien. De meeste echte modelbouwers zijn met hun hobby als kind met speelgoed begonnen. Wat heden ten dage in de catalogi van modelspoorwegen wordt aangeboden is ook werkelijk prachtig speelgoed, een speelgoed met talloze aspecten, dat nauwelijks verveelt.
Een echte modelbaan is echter meer dan een verzameling op schaal vervaardigde locomotieven, rijtuigen en wagens, die op wat kronkelige sporen rijden. De modelbaan moet een thema hebben en zich oriënteren op de sporensituatie, de stationsopbouw en ook het lndschap van het grote voorbeeld. Een handleiding hiervoor te geven is het doel van dit boekje.
Met de vier voorgaande deeltjes samen heeft u al een goede handleiding om een begin te maken, nog volgende deeltjes zullen u met vele details verder op weg helpen.
Joachim M. Hil